Waar te beginnen met het schrijven over dit boek. Ik heb dit boek in eerste instantie ontvangen als luisterboek, maar dat viel wel heel erg tegen. De ‘stem’ las dit boek voor zoals je dat bij anime-films tegen komt, zoals Pokemon. Dat was vervelend, en ik was blij om te merken dat dit boek ook in het Kobo Plus abonnement beschikbaar was. Toen ging het lezen op eens stukken sneller en het verhaal ook duidelijker.
Het centrale punt in dit boek is vooral, ‘kun je je nog beschaafd blijven gedragen in onbeschaafde tijden’. De hoofdpersoon Kaji, een Japanner van ongeveer 20, goed opgeleid, stelt zich deze vraag steeds, eerst als personeelschef bij een groot mijnbouwbedrijf, waar hij ook de verantwoording draagt over zo’n 600 ‘speciale krachten’, een mooie naam voor dwangarbeiders. Ook later in het leger, en tijdens zijn tocht terug naar huis blijft hij zich dat afvragen. Stap voor stap moet hij een laag van zijn menselijkheid af pellen om te overleven.
Samen met zijn vrouw, Michiko, probeert Kaji te oorlog te ontvluchten. Hij krijgt een vrijstelling van dienst áls hij een overplaatsing naar een mijn in Laohuling accepteert. Eenmaal daar komt hij tot de ontdekking dat ook hier de oorlog het leven beheerst. Al vrij snel krijgt hij de leiding over een groep dwangarbeiders. De Militaire Politie dwingt hem om hen goed te bewaken, maar biedt geen steun aan. Kaji probeert de dwangarbeiders een zo menswaardig bestaan te laten leiden, om zo hun vertrouwen te winnen. Gedeeltelijk lukt hem dat, maar toch blijven ze hem zien als een Japanse overheerser zien. Na een paar ontsnappingen dreigt de MP met harde maatregelen. Als dan alsnog 7 dwangarbeiders proberen te ontsnappen, slaan zij keihard toe. De 7 worden ter dood veroordeeld, ondanks Kaji pogingen dit te voorkomen. Na 3 onthoofdingen lukt het Kaji om de 4e en volgende te stappen. Dit heeft echter grote gevolgen voor hem. De Militaire Politie pakt hem op en als straf wordt hij gedwongen het leger in te gaan.
Hier begint dan echt het ontluisterende deel van het boek. Het Japanse leger is hard, keihard voor zijn soldaten. Niet alleen gedurende de trainingen, maar ook daarna. Rekruten worden mishandeld door ouderejaars, geweld onderling is niets bijzonders. In het Japans leger tellen dienstjaren zwaarder dan het aantal sterren op je schouder. Zo is het niet ongewoon dat een 4e-jaars soldaat der 2e klasse een 2e-jaars soldaat der 1e klasse geheel negeert.
Kaji wordt ingedeeld bij het Kwantungleger dat in Mantsjoerije gestationeerd. Ook in het leger probeert Kaji humanist te blijven, maar dat valt hem zwaar. Hij wordt van humanist, groepsleider, scherpschutter, moordenaar en bandiet. Dit alles om te overleven.
Als de oorlog over is, wil hij zich niet overgeven aan de Russen, maar wil hij zijn vrijheid behouden. Hij start met de thuisreis naar zijn Michiko, een thuisreis die langs vele obstakels gaat. Door zijn moed en zijn onverschrokkenheid krijgt hij langzamerhand een steeds grotere groep achter zich aan. Uiteindelijk ziet hij echter geen andere mogelijkheid dan zich alsnog over te geven en in krijgsgevangenschap te gaan. Opnieuw wordt hij de verschrikkingen van het Japanse leger ingezogen, de Japanse (onder)officieren proberen het gezag weer terug te krijgen, iets wat hen door de Russen oogluikend wordt toegestaan). Na de dood van een van zijn vrienden lukt het hem om uit krijgsgevangenschap te ontsnappen en reist hij weer, dit maal alleen, richting Laohuling waar zijn vrouw woont.
Het boek geeft ons een inkijk in de Japanse oorlogsherinneringen. De stijl van Gomikawa is goed. Zijn zinnen zijn niet nodeloos ingewikkeld , maar kort en bondig. Een prachtig boek over een verschrikkelijke geschiedenis die ons Nederlanders lang onbekend is gebleven. Een lange zit is dit wel. Ik heb er ruim 45 uur overgedaan om het boek te lezen, maar het was zeer de moeite waard.
